काठमाडौं । परापूर्वकालमा रामायण तथा वेदमा राजा, महाराजाले कुस्तीलाई बल नाप्ने आधार मानेका थिए । सोही पौराणिक आधारले विश्व खेलकुदमा अब व्यवसायीक रुप लिएको छ ।
नेपालमा भने विशेष गरी पुर्वी तराईका जिल्लामा कुस्ती प्रख्यात छ । सोही कारण तराईका खेलाडीको कुस्तीमा दबदबा छ ।
नेपालमा आयोजना हुने १३ औं दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) लाई तराई मधेश जोड्ने उदेश्यले नेपालले कुस्तीको खेल जनकपुरमा राखेको छ ।
मधेशको केन्द्रमा रहेको जनकपुरले एक पटक दक्षिण एसियाकै ठुलो खेल मेलामा आफ्नो हिस्सेदारी कुस्तीमार्फत प्रस्तुत गर्नेछ ।
एक हिसाबले तराई मधेशले कुस्तीको खेललाई थेगेको छ, बचाएको छ । कुस्तीमार्फत मधेशले राष्ट्रिय र अन्तराष्ट्रिय खेलकुदमा आफ्नो परिचय दिईरहेको छ ।
दक्षिण एसियामा कुस्तीको इतिहासलाई हेर्दा नेपालबाट नै सुरु भएको मानिन्छ । तर, नतिजाका हिसाबले कुस्तीबाट नेपालको प्रर्दशन बिर्सनलायक छ ।
ईतिहास :
दोस्रो सागबाट कुस्ती खेललाई समावेश गरिएपनि नेपालले तेस्रो संस्करणबाट मात्र सहभागीता जनाएको हो । तर, पहिलो सहभागीतामै नेपाल पदक विहिन रह्यो ।
कुस्तीमा नेपालका यादव जातीका खेलाडी बढी प्रभावशाली देखिन्छ । अहिले हेर्दा पनि कुस्तीमा यादवनै बढी छन् ।
चौंथाें, सातौं र ११ औं सागमा कुस्तीबाट ३ रजत देशले भित्राएको छ । अरु सबै कास्य पदक छन् । कुस्तीले अहिलेसम्म सागमा ३ रजत र ९ कास्य पदक जितेको छ ।
१२ औं सागबाट नेपालले महिला कुस्तीमा पनि सहभागिता जनाएको थियो । तर, स्पर्धामा नेपाल पदक विहिन बनेको थियो ।
तयारी :
सागलाई लक्षित गरी कुस्ती खेलको बन्द प्रशिक्षण हेटौंडामा साउनबाट सुरु भएको हो । राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप) र कुस्ती संघको समन्वयमा खेलाडीलाई बन्द प्रशिक्षणमा राखिएको थियो ।
कुस्ती सधै राज्यको नजरमा पर्न नसकेको खेल हो । कुस्तीका खेलाडीले अहिलेसम्म वैदेशिक प्रशिक्षण, मैत्रीपूर्ण खेल र अन्तराष्ट्रिय अनुभव बटुल्न पाएका छैनन् ।
वैदेशिक प्रशिक्षक र अन्तराष्ट्रिय अनुभव लिन नपाएको कुस्तीका खेलाडीले दक्षिण एसियाली देशका प्रतिद्वन्दीलाई हराउने लक्ष्य राखेका छन् ।
बलियो पक्ष :
घरेलु मैदानमा प्रतियोगिता हुँदा खेलाडीलाई केही सहजता हुनेछ । नेपालको मुख्य प्रतिस्पर्धी भारत यस खेलमा सहभागी नहुने भएकाले नेपालको पदक सम्भावना अधिक देखिन्छ ।
चुनौती :
नेपालको मुख्य प्रतिस्पर्धी भारत सहभागी नभएपनि पाकिस्तानले कुस्तीमा प्रतिस्पर्धा गर्नेछ । त्यही नेपाली खेलाडीका लागि चुनौती बन्नेछ ।
पदकको सम्भावना :
अहिलेसम्म कुस्ती सागमा स्वर्ण विहिन छ । घरेलु भुमीमा हुन लागेको सागमा कुस्तीले स्वर्ण जित्ने लक्ष्य राखेको छ ।
भारतीय खेलाडी सागमा सहभागी नहुँदा नेपाली खेलाडीले केही मौका पाएका छन् । पछिल्लो चार महिनाको प्रशिक्षणले कुस्तीले पदकको सम्भावना देखाएको छ ।
साग खेल्ने कुस्ती टिम :
पुरुष - नरेश यादव, सरोज यादव, सुरेश चुनारा, बन्नी लाल राउत, अहिर राज यादव, सुमिर कुमार शाह, सागर कुमार यादव
महिला - मनिषा सिंह, संगीता धामी, सुशिला चन्द, अम्बिका भण्डारी, कोमल खत्री, निर्मला जागरी
