रेफ्रीको निर्णयमाथि प्रश्न

काठमाडौं । फ्रेन्चाईज फुटबल नेपाल सुपर लिग (एनएसएल) अन्तर्गत शनिबार दोस्रो खेलमा बुटवल लुम्बिनी एफसी र विराटनगर सिटी एफसीले प्रतिस्पर्धा गरे । खेलको निर्धारित ९० मिनेटमा खेलमा बुटवल २–१ ले अघि थियो ।

निर्धारित समय सकिएपछि ७ मिनेटको इन्जुरी समय सुरु भयो । इन्जुरी समयको दोस्रो मिनेटमा मैदानको बाँया भागतर्फ करिब २५ यार्डमा विराटनगरले फ्रि–किक प्राप्त गर्यो ।

विराटनगरका स्ट्राइकर सुनिल खड्कालाई बुटवलका डिफेन्डर रवी थापा मगरले फाउल गरेको भन्दै रेफ्री प्रज्वल क्षेत्रीले फ्रि–किक दिए । सन्तोष तामाङको क्रसमा सुनिल खड्काले गोल गर्दै खेल बराबरीमा ल्याए ।

तर सो फ्रि–किकप्रति बुटवलका प्रशिक्षक सनोज श्रेष्ठले पोस्ट म्याच कन्फरेन्समा असन्तुष्टि जनाए । उनले फिजिकल कन्ट्याक्ट नहुँदै रेफ्रीले फ्रि–किकको सिग्नल दिएको आरोप लगाए ।

‘रेफ्रीको निर्णय सन्तोषजनक भएन । फिजिकल कन्ट्याक्ट नहुँदा पनि फ्रि–किक दियो । त्यही गोल खान पुग्यौ ।’ उनले भने, ‘रेफ्रीको निर्णयप्रति म मात्र हैन, दुवै पक्ष असन्तुष्ट छौ । अन्यले पनि रेफ्रीको निर्णय भएन भनेका छन् । साँचै रेफ्रीको निर्णय कमजोर भएको छ ।’

श्रेष्ठले मात्र हैन, उनीपछि आएका विराटनगरका प्रशिक्षक यान लले रेफ्रीको निर्णयप्रति निकै आक्रोश पोखे । उनले नेपालमा जस्तो रेफ्रीको विवादित निर्णय आफ्नो करियरमा कही नदेखेको दाबी गरे ।

भारतको प्रतिष्ठित आई लिग टोली सम्हालेको अनुभव भएका प्रशिक्षक लले रेफ्रीको निर्णयले नेपाली फुटबलको विकासमा असर गर्ने धारणा राखे । उनले बुटवल र विराटनगरविरुद्धको खेलमा रहेका रेफ्रीमाथी मात्र नभएर समग्र लिगनै खेलाएका रेफ्रीको निर्णयप्रति प्रश्न गरेका थिए ।

‘नेपाली रेफ्रीको निर्णय राम्रो भएन । यो खेलमा रेफ्रीले गरेको निर्णय मात्र भनेको हैन । लिगका धेरै खेलमा रेफ्रीको निर्णय सन्तोषजनक भएन ।’ लले भने, ‘नेपालमा एनएसएलले व्यवसायीक फुटबलका लागि राम्रो प्रयास गरेको छ । यसले नेपाली खेलाडीका लागि ठूलो अवसर सृजना गरेको छ । सहभागी टोलीले राम्रो गरेका छन् । तर लिगका रेफ्री स्तरीय हुन सकेनन् ।’

उनले आयोजकको व्यवस्थापनमा कुनै कमजोरी नभएको बताए । तर रेफ्रीको निर्णयले नेपालको व्यवसायिक फुटबल विकासमा असर पर्न सक्ने उनको धारणा छ ।

उनले भने, ‘आजको खेलमा विजय भएपनि रेफ्रीको निर्णयप्रति बोल्ने थिए । प्रशिक्षकले आफ्नो गल्ती लुकाउन रेफ्रीको निर्णयप्रति बोल्यो भन्ने होला । तर, बराबरी खेल्दा पनि हामी दुबै टोलीका प्रशिक्षक यसको आवाज उठाउँदै छौ । यो सामान्य विषय हैन ।’

यसअघि शनिबारनै धनगढी एफसी र एफसी चितवनबीच भएको दिनको पहिलो खेलमा पनि रेफ्रीको निर्णयप्रति प्रश्न उठेको थियो । खेलको ७९ औं मिनेटमा चितवन २–० ले पछि परेको अवस्थामा गोरान जेकोभिचले गरेको गोललाई रेफ्रीले अफसाइड दिए । गोरानले रुडी जोनाथनको क्लोज पासमा गोल गरेका थिए । तर लाइन रेफ्री नानीराम थापाले अफसाइडको इसारा गरेपछि रेफ्री कविन ब्यन्जनकारले गोललाई मान्यता दिएनन् ।

भिडियो रिप्लेमा भने गोल प्रस्ट थियो । सो गोललाई मान्यता नदिएपछि खेलनै परिवर्तन भएको प्रशिक्षक मेघराज केसीले पत्रकार सम्मेलनमा बताए । उनले रेफ्रीको निर्णयले गर्दा खेलाडीको शारिरिक हाउभाउनै परिवर्तन भएको र खेलको गति कम भएको बताए ।

त्यस लगत्तै चितवनले तेस्रो गोल खान पुग्यो । मैदानको दायाँ भागबाट दिएको क्रममा ओलावले आफिजले गरेको प्रहारलाई मिडफिल्डर बुद्धबल तामाङले गोल गरेका थिए । त्यो गोल रेफ्रीको निर्णयपछि चितवनका खेलाडीमा आएको नैराश्यताको उदाहरण थियो ।

रेफ्री ब्याच नभएका रेफ्री

काठमाडौं रेजर्स र पोखरा थन्डर्सबीच भएको लिगको नवौं खेलमा रेफ्रीको भूमिका नविन्द्र महर्जनले निभाएका थिए । लाइन रेफ्रीमा रोजेन श्रेष्ठ र गणेश चौधरी थिए । फोर्थ अफिसियलमा रहेका प्रज्वल क्षेत्री र नविनले फिफा रेफ्रीको ब्याच लगाएका थिए । तर लाईन रेफ्री रोजेन र गणेशले भने रेफ्रीको ब्याच लगाएका थिएनन् ।

रोजेन रेफ्री डेभलपमेन्ट अफिसर हुन् । रेफ्री छोडेर उनी एन्फाको रेफ्री डेभलपमेन्ट अफिसर बनेका थिए । रेफ्रीको विकासका लागि हिडेका रोजेन आफै ब्याच विनानै मैदानमा खेल खेलाईरहेका छन् ।

फ्रेन्चाईज लिगका टेक्निकल हेड संजिव मिश्रले रेफ्रीको ब्याचको विषयमा आफुलाई थाहा नभएको प्रतिक्रिया दिए ।

उनले भने, ‘खेल खेलाउने रेफ्रीले ब्याच नै नलगाएको भन्ने हुँदैन । खेल खेलाउँदा सामान्यः रेफ्रीले ब्याच लगाउने गर्दछन् । तर तिनीहरुले किन लगाएनन्, त्यो विषयमा मलाई थाहा भएन ।’

हुन त एन्फामा एक जिम्मेवारी सम्हालेका व्यक्ति अर्को जिम्मेवारीमा देखिनु कुनै नौलो विषय हैन । तर रेफ्री छोडेर यस वर्षको फिफा रेफ्रीको ब्याच नविकरण नगरेका रोजेन ब्याच विना मैदानमा देखिएका छन् ।

एन्फाको रेफ्री विभाग प्रमुख गोकुल थापाले रोजेनले फिफा रेफ्रीको ब्याच नविकरण नगरे पनि उनी योग्य रेफ्री भएको तर्क गरे । उनले रोजेनसँग ब्याच नभएपनि राष्ट्रिय रेफ्री रहिरहने दलिल पेश गरेका छन् ।

‘उनले रेफ्रीको ब्याच नविकरण गरेनन् भनेर खेलाउनै नपाउने भन्ने हुँदैन । राष्ट्रिय टोलीबाट सन्यास लिएका खेलाडीले खेल्न पाउने, रेफ्री छोडेकाले रेफ्री गर्न नपाउने ?’ लिगमा म्याच कमिस्नर समेत रहेका उनले प्रति प्रश्न गरे ।

‘ब्याच लगाउनै पर्छ र ? धेरै रेफ्री पनि ब्याच लगाएका छैनन् । गणेश चौधरीले पनि ब्याच लगाएका थिएनन् ।’ थापाले भने ।

उनले थपे, ‘हामीले ब्याच छाप्न दिएका थियौ । लकडाउनले गर्दा ब्याच छाप्न ढिलाई भएको हो । छापेर आएपछि लगाउने छन् ।’

जुन सुकै स्तरका रेफ्रीले पनि प्रत्येक वर्ष आफ्नो रेफ्री ब्याच नविकरण गर्नु पर्ने प्राबधान छ ।

रेफ्री ब्याच नविकरणका लागि एन्फाले लिखित र फिजिकल जाँच लिने गर्दछ । लिखित र फिजिकलमा सहभागी भएर पास भएका रेफ्रीको मात्र ब्याच नविकरण हुने गर्दछ ।

तर एन्फाले प्राविधिक सहयोग गरेको फ्रेन्चाईज लिगमा रेफ्रीले ब्याच विनानै प्रतियोगिता खेलाईरहेका छन् ।