आठौं वृहत राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताको पुर्वाधार निर्माणको काम अन्तिम चरणमा पुग्दा पुर्व युवा तथा खेलकुद मन्त्री दलजित श्रीपाली नेपालगञ्ज भ्रमणमा पुगे । मुख्य रंंगशाला सहित आसपासका जिल्लामा बनेका भौतिक पुर्वाधार निर्माणको अवलोकन र निरिक्षण गरे । बनिरहेका संरचनामा आफैले श्रम खर्चिए । उनले बेल्चा उठाउनेदेखि ईटा बोकेका तस्विर समाजिक सञ्जालमा भाईरल बने । एक हिसाबले आठौं आयोजनाको अभियानमा उनले एक्यबद्वता जनाए ।
उनै श्रीपाली खेलकुदमन्त्री हुदाँ तत्कालिन मध्यपश्चिमको नेपालगञ्जले आठौं आयोजनाको अवसर पाएको हो । छोटो कार्यकालका लागि मन्त्रीमा नियुक्त भएको समय श्रीपालीले आफ्नै कार्यकालमा पाँच बर्षसम्म अबरुद्व रहेको सातौ राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिता सम्पन्न गरेका थिए ।
उनी श्रीपाईलीसंग आठौ राष्ट्रिय खेलकुद आयोजनाको सकस, पुर्वाधार निर्माणको अवस्था र वृहत राष्ट्रिय खेलकुद आयोजनामा देखिने समस्याका बिषयमा खेलपाटीकर्मी हिमबिक्रम केसीले गरेको कुराकानी गरेका छन् ।
प्रत्येक दुई बर्षमा आयोजना हुने लक्ष्य राखिएको वृहत राष्ट्रिय खेलकुद किन समयमै आयोजना हुन सक्दैन ? पुर्व खेलकुद मन्त्रीको अनुभवमा यसको मुख्य कारण के हो भन्ने लाग्छ ?
पहिलो कुरा बजेट अनुसार समयमा पुर्वाधारको काम कार्यान्वयन गर्न नसक्नुनै हो । दोस्रो, नेपाली राजनीतिमा लामो समयसम्म अस्थिर सरकार बन्ने, फेरबदल हुने क्रम चलिरह्यो । त्यसको प्रभाव समेत राष्ट्रिय खेलकुदमा प¥यो भन्ने लाग्छ ।
तेस्रो कारण भनेको नेतृत्वको ईच्छा शक्तिनै हो । नेतृत्वले ईच्छा शक्ति देखाउन नसक्दा प्रतियोगिता निर्धारित समयमा हुन नसकेको देखिन्छ ।
अहिले हामी आठौं राष्ट्रिय खेलकुद आयोजनाको नजिक छौ । तपाई आफै प्रदेश पाँचका विभिन्न क्षेत्रका पुर्वाधार निर्माणको निरिक्षण समेत गर्नु भयो । पुर्वाधार तयारीको अवस्था के पाउनुभयो ?
आठौ पुर्वाधार निर्माणको गतिमा बढेको छ । चैतको अन्तिम सातासम्म सबै काम सकिने बताईएको छ । चैतको २५ गतेसम्म पुरा गर्न सक्छौ भन्ने साथीहरुको भनाई छ । सबै स्थानमा खेल्ने मिल्ने पुर्वाधार बनेका छन् । बाँकी कामलाई प्रतियोगिता पछाडी समेत पुर्णता दिन सकिन्छ ।
मुख्य कुरा, पुर्वाधार पुर्ण भएपछि मात्र खेल्ने भन्ने कुरा होईन । खेल्न योग्य मैदानमा खेल्ने हो । बाँकी कामलाई त्यसपछि पुर्णता दिन सकिन्छ । भौतिक पुर्वाधारहरु अलपत्र हुन्छन् कि भन्ने जुन आशंका छ, त्यसलाई बहुबर्षिय योजना अन्तर्गत राखेर पुर्णता दिन सकिन्छ ।
पुर्वाधारलाई अलपत्र बनाउनु हुदैन । बहुबर्षिय योजनामा राखिदिने र प्रतियोगिता सकिएपनि पुर्वाधारको काम पुरा हुदै जान्छ ।
आजको दिनमा आठौं राष्ट्रिय खेकलुद यसै बर्ष आयोजना गर्न सकिन्छ ?
सकिन्छ । मुख्य स्थान भनेको नेपालगन्जको रंगशाला हो । दिन रात खटेर काम भईरहेको छ । म आफैसमेत पुर्वाधार निर्माणको काममा सहभागि भएको थिए ।
नेपालगञ्जमै बसेर पुर्वाधार निर्माणको काममा श्रम गरेको थिए । किनभने नेपालगञ्जबासीलाई रंगशाला आफ्नै हो र हामी सबैको हो भन्ने सन्देश दिन चाहन्थे । मैलेपनि रंगशाला निर्माणमा आफ्नो पसिना मिसाएको छु । मैले योजना मात्र होईन, त्यो रंगशालामा श्रम मिसाएको छु भन्ने लाग्छ ।
मुख्य कुरा भिआईपी प्याराफिटको हो । अन्तिम हप्ता सम्म जडानको काम सकिने जानकारीमा आएको छ । मैदानमा काम गर्ने मान्छे रात दिन खटिएर लागेका छन् । अन्तिम सातासम्म मैदान तयार हुन्छ । खेल्नका लागि लायक बन्छ ।
पुर्वाधार तयार नभएको अवस्थामा प्रतियोगिता आयोजना किन आवश्यक भनेर प्रश्न उठिरहेको छ । यो कत्तिको जायज छ ?
यो जाहेज छैन । किनभने पहिलो राष्ट्रिय खेलकुददेखि मेरै नेतृत्वको सातौसम्म आईपुग्दा हामीसंग एउटा अनुभव छ । ती सबै प्रतियोगिता पुर्ण तयारीमा सम्पन्न गरेको हैन ।
पाँचौ राष्ट्रिय खेलकुद दशरथ रंगशालामा भएको हो । छैठौ धनगढीमा भयो । सातौ विराटनगरलाई केन्द्र मानेर गरेका थियौ ।
पुर्वाधार तयार भएपछि मात्र गर्नुपर्छ भनेको त्यो खेलै हुन नदिनु हो । त्यो नियतमै समस्या हो । सोही कारण पुर्वाधार बन्नुपर्छ । पुरा पछि समेत हुन सक्छ । तर खेलाडीलाई तोकिएको समयभित्र प्रतियोगिता आयोजना गरिदिनुपर्छ ।
हाम्रा विगतका नजिर हेर्दा, पुर्वाधार पुरा नभएर प्रतियोगिता आयोजना हुदाँ अन्तिममा सबै पुर्वाधार पुरा नभएर बिग्रिएर गएको अवस्था त देखिन्छ नि ?
बाहिरबाट हेर्ने मान्छेले आशंका गर्नु स्वभाविक कुरा हो । विगतमा छैठौसम्म आइपुग्दा खेल भब्यताका साथ सक्ने, हतारमा सक्ने र सकेपछि ती पुर्वाधार गौचरणमा परिणत भएको देखिएको छ ।
सरकारले पछाडी के गर्ने भन्ने बिषयमा निर्णय गरेन । तर मेरो पालामा त्यस्ता पुर्वाधारलाई बहुबर्षिय ठेक्का प्रणालीमा लैजाने निर्णय गरेको छु । बहुबर्षिय योजनामा राखेको छु ।
अब प्रतियोगिता पुरा भएपछि समेत पुर्वाधारको काम सकिन्छ । त्यसमा आशंका गर्नु स्वभाविक हो । तर विगतबाट शिक्षा लिएर त्यसको निर्णय गरिसकेको छु ।
प्रत्येक दुई बर्षमा आयोजनाको लक्ष्य राखिएको प्रतियोगिता नियमित रुपमा सक्ने हो भने २०७५ सालभित्र सक्नुपर्ने देखिन्छ । प्रतियोगिता आयोजनामा के समस्या छ भन्ने लाग्छ ?
आठौं राष्ट्रिय खेलकुद गर्न केही चिजको पनि अभाब छ जस्तो लाग्दैन । सरकारले जनतासंग बोलेको कुरा अकाट्य हुन्छ । बोली परिवर्तन गर्न सक्छ, तर जनतालाई के सन्देश दिने भन्ने प्रश्न आउँछ ।
दुई बर्षमा आयोजना गर्ने बाचा छ, त्यो असफल हुन्छ । त्यसैले दुई दुई बर्षमा आयोजनाको निरन्तरता दिने अवसर हो । ईतिहास रच्ने समेत अवसर हो । त्यो अवसर पाँच नम्बर प्रदेशलाई छ । देश संघियतामा गएपछि जुन नयाँ नेपाल र समृद्वि भनिएको छ ।
यो एउटा उदाहरण हुन सक्छ । सबै जना उत्साहका साथ राष्ट्रिय अन्तराष्ट्रिय सन्देश दिनका लागि सरकारको बाचालाई पुर्णता दिन समयमा काम गर्नुपर्छ । हेर्दा चुनौतीपुर्ण छ, सम्भावना समेत बोकेको छ ।
अब राखेप सदस्य सचिव ७५ सालमै प्रतियोगिता आयोजना हुने दाबी गर्नुहुन्छ । खेलकुदमन्त्री बैशाखको पहिलो, दोस्रो साता भन्दै सार्वजनीक अभिव्यक्ति दिनुभएको छ । सरकारका जिम्मेवार निकायबाट फरक फरक धारण सार्वजनीक भईरहेका छन् । यसलाई कसरी लिन सकिन्छ ?
अहिले म सरकारको जिम्मेवार भन्दा बाहिर छु । तर मलाई आठौं राष्ट्रिय खेलकुदको माया छ । इतिहास रच्ने अवसर हो । त्यसैले आठौ राष्ट्रिय खेलकुद समयमै सम्पन्न गर्नु पर्छ । हृदयदेखिनै म आफै लागि परेको छु ।
म भन्दा बढी अहिले जिम्मेवार तहमा रहनु भएका बाहालवाला व्यक्ति प्रतिबद्व हुनुपर्छ । खेलाडीमाथि अन्याय गर्नु हुदैन । सबै खेलाडी छनोट भएर बसेका छन् ।
भौतिक पुर्वाधार अन्तिम समयसम्म पुरा हुन्छन् । खेलाडी मात्र नभएर प्रदेश पाँचका बासिन्दा सबै उत्साहित हुन्छन् । यो भनेको देश र विदेशभित्र सन्देश दिने भन्ने कुरा हो । त्यसैले नेतृत्वकर्ता पछाडी हट्न हुदैन । ईतिहासले उहाँहरुलाई छुट दिदैन ।
सहतमा हेदाँ सदस्य सचिव र खेलकुद मन्त्रीको जुँगाको लडाईमा खेलाडीको भविष्य अन्यौलमा परेको देखियो नि ?
म कहिल्यैपनि ब्यक्तिलाई केन्द्रित भएर बोल्दिन । कुनै टिका टिप्पणी गर्न आवश्यक छैन । तर मुख्य कुरा राज्यको एउटा मुख्य ठाउँमा बसेर अभिभावकको भुमिका निर्वाह गर्ने जिम्मेवारी पाउनुभएको छ ।
उहाँहरुको क्षेत्र भनेको खेलक्षेत्र हो । खेल क्षेत्र भनेको युवाहरुको क्षेत्र हो । युवा भनेको देश विकासको व्यक्ति हो । कर्णाधार हुन् र आधुनिक शक्ति हुन् ।
राष्ट्रिय र अन्तराष्ट्रिय रुपमा सहभागि भएर खेलाडीले पदक हासिल गर्दा राष्ट्रले कति गौरव गर्छ भनेर उहाँहरुले अनुभव गर्नुभएको छ । त्यसैले उहाँहरु जिम्मेवार भएर सोच्न आवश्यक छ ।
आफ्नो ईच्छा आकांक्षा र व्यक्तिगत कुरा गर्नु हुदैन । किनभने जिम्मेवार क्षेत्रमा रहेको नेतृत्वले यस्ता कुरालाई कहिल्यै प्राथमिकतामा राख्दैन । उसले राष्ट्रको हित सोच्नुपर्छ ।
पछिल्लो उदाहरणलाई हेरेर खेलकुद क्षेत्रप्रति राज्य कहिल्यै जिम्मेवार भएन भनेर भन्न सक्छौ ?
सबै कुरा राज्यलाई मात्र दोष लगाउनु हुदैन । किनकी राज्यको काम भनेको योजना बनाउने र कार्यान्वयन गर्ने हो । अनुगमन र निरीक्षण गर्ने हो । संरक्षण गर्ने र त्यसबाट उपलब्ध भएका उपलब्धिको बिस्तार गर्ने हो ।
त्यसैले राज्यले जे निर्णय लिएको छ, आठौ राष्ट्रिय खेलकुद प्रदेश पाँचको मात्र गौरवको बिषय होईन । यो नेपाली जनता र नेपाल सरकारको उत्सव हो । जहाँबाट राष्ट्रिय र अन्तराष्ट्रिय खेलाडी उत्पादन गर्ने, अन्तराष्ट्रिय जगतमा नेपालका लागि पदक प्राप्त गर्ने खेलाडी तयार गर्ने हो ।
चैत भित्रै प्रतियोगिता गर्नु पर्छ वा बैशाखको पहिलो सातामा समेत गर्दा हुन्छ ? तपाईंलाई के लाग्छ ?
अहिले मिसन आठौं भनिएको छ, त्यसको महत्व नै हराउँछ । खेल्न मिल्ने मैदान तयार भैसकेको छ, खेलाडी प्रतिस्पर्धा गर्न तयार भैसकेको छन् । सिंगो देशनै आठौं खेलकुदको लागी उत्साही भैरहेको छ । खेलाडी मैदानमा उत्रने बेला मैदानमा ताला लगाउनु हुदैन ।
त्यसैले मिसन आठौं राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिता २०७५ समयमै सम्पन्न गर्नु पर्छ । दोश्रो कुरा, २०७६ मा हुने आठौंको कुनै उद्वेश्यआई अर्थ राख्दैन ।
अर्को भौतिक पुर्वधारको कुरा हामीसंग छन् । नीजि क्षेत्रको पुर्वाधार समेत हामी उपयोग गर्न सक्छौ । खेलाडीको निम्ती त्यो पनि गर्नुपर्छ । बन्दै गरेका पुर्वाधार समेत खेल्न योग्य छन् ।
चैत, बैशाखको गर्मीमा खेलाडीले खेल्न सक्छन् त ?
हो, अर्को कुरा मौसमको उठेको छ । खेलाडीलाई कुनै मौसमको सिमा रेखा हुदैन । मौसमलाई बाधक ठान्नु हुदैन । नेपालगन्जमा धेरै खराब मौसम पनि हुदैन । खेलाडीले विभिन्न देशमा खेल्दा फरक फरक मौसम हुन्छ ।
नेपालमा पनि खेलाडीले खेल्न सक्ने बाताबरण हुन्छ । नभए पनि साँझ बिहान गरेर खेलाउन सकिन्छ । त्यसैले आठौंको लागी भौतिक पुर्वधार र मौसम बाधक बन्दैन ।
खेलाडीलाई बन्द प्रशिक्षणना राखेर प्रतियोगिता खेलाउन त समय अपुग देखिन्छ नि ?
यो तालिका बनाएर गर्न पर्ने थियो । सार्वजनीक नगरिएको समेत हुन सक्छ । अब यति तयारी भईसकेको अवस्थामा प्रतियोगिता गर्न पर्छ । यदी गरिएन भने पक्कैपनि व्यक्तिगत होस वा सार्वजनीक स्वार्थ लुगेको सन्देश जानेछ ।
खेलाडीको हितमा काम गर्ने, अभिभावकत्व ग्रहण गर्ने हो भने समयले खासै असर गर्दैन् । जिल्ला, प्रदेश छनोट खेल्दा खेल्दै खेलाडी तयार भईसकेका छन् । जसले बन्द प्रशिक्षणको आवश्यकता नपर्ला । यसलाई लम्ब्याउने कोशिश कहि कतैबाट भए, समस्या छ भन्ने बुझ्न पर्छ ।
वृहत राष्ट्रिय खेलकुद २०७५ भित्र सुरु नभए के सन्देश प्रवाह हुन्छ ?
गलत सन्देश जान्छ । एउटा कुरा पश्चगामी भनेर जान्छ, पुरानैतर्फ फर्कियो भनेर जान्छ । दोस्रो कुरा यति धेरै तयारी हुदाँ समेत फेरी नेतृत्वले गल्ती ग¥यो भन्ने सन्देश जान्छ ।
तेस्रो कुरा कुनै पनि स्वार्थ लुकेका छन् भन्ने सन्देश जान्छ । त्यसैले खेलाडी र जनताको हितमा काम गर्ने हो भने मिति तोक्नुको विकल्प छैन । नेपाल सरकारको कार्यक्रम भएको कारणले किन ढिलाई भएको छ भनेर म आफै आश्चायमा छु । यसको जवाफ आज भोली नै दिनु पर्छ, नदिएर सुख पनि छैन ।
आठौं राष्ट्रिय खेलकुद आयोजनाको अवसर नेपालगञ्जलाई दिन किनै जोडबल गर्नुभयो । अन्तिममा केही भन्नु छ ?
आठौं राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिता २०७५ नेपाल र नेपाली जनताको लागी खुसिलो कुरा हो, अवसरको कुरा हो । चुनौतीपुर्ण भए पनि नेपाल सरकार गरेको निर्णयलाई कार्यान्वयन गर्ने एउटा सुनैलो अवसर हो । खेलकुद जनताले गर्ब गर्ने र उत्सवको रुपमा हेर्ने मौका पाएका छन ।
अहिले प्रदेश पाँचको कला, संस्कृति, सामाजिक, भौगोलिक, पर्यटन लगायत सबै कुरा खेलकुद क्षेत्रले अगाडी ल्याउन मद्द्त गर्छ ।
त्यसैले प्रदेश पाँचका जनता मात्र नभएर सबै नेपालीले यसमा हातेमालो गर्नु पर्छ । आठौं मार्फत पाएको भौतिक पुर्वाधार र विकासमा सबैले गर्ब गर्नपर्छ ।
