काठमाडौं । ओलम्पिक छनोटको तयारीमा रहेको नेपाली कराते टोली पोर्चुगल प्रस्थानको तयारीमा थियो । अप्रिल ३० देखि मे ३ सम्म पोर्चुगलमा हुने कराते प्रिमियर लिगमा सहभागिता जनाउने नेपाली टोलीको कार्यक्रम थियो ।
तर, बढ्दो कोरोना भाइरसको संक्रमणका कारण नेपाली टोलीको यात्रा स्थगित भएको छ ।
नेपालका लागि १३ औं सागका स्वर्णधारीद्धय अनु अधिकारी र नविन रासाईलीले ओलम्पिक छनोटका लागि प्रशिक्षण गरिरहेका छन् ।
ओलम्पिक छनोटका लागि अनु र नविनले सँगै तयारी गरिरहेका भए पनि पोर्चुगलमा वरीयता सुधारका लागि आयोजना हुने प्रतियोगिताका लागि भने अनु अधिकारीको नाम मात्र दर्ता गरिएको थियो । प्रतियोगितामा विश्व वरीयतामा सयौं स्थानसम्म रहेका खेलाडीले आफ्नो वरीयता सुधारका लागि सहभागिता जनाउन पाउने थिए ।
तर, विश्व वरीयताको सयौं स्थानमा रहेका नविनले भने आफ्नो नाम दर्ता गराउन असफल भए ।
प्रतियोगिताका लागि आयोजकले १८ जनवरीदेखि अप्रिल १५ सम्म खेलाडी दर्ता मिति तोकेको थियो । विश्व वरीयताको सयौं स्थानमा रहेका खेलाडीले करिब तीन महिनाको समयमा आफ्नो नाम दर्ता गराइ सक्नु पर्ने थियो । तर, प्रतियोगिताको एक क्याटागोरीमा ६४ खेलाडीले मात्र नाम दर्ता गर्न पाउने नियम थियो ।
नविनले प्रतियोगितामा आफ्नो नाम दर्ता गराउन प्रयास नगरेका भने हैनन् । उनले प्रशिक्षक र संघसँग पनि आफ्नो नाम दर्तामा सहयोगका लागि पहल र प्रयास गरेका थिए । उनी आफैले पनि नाम दर्ता गर्न सक्थ्ये । तर, प्रतियोगितामा दर्ता शुल्क डलरमा थियो । जुन नविन आफैले मिलाउन सकेनन् ।
पोर्चुगलको प्रतियोगिताको महत्व कति ?
ओलम्पिक छनोटमा परेका खेलाडीलाई प्रशिक्षण दिँदै आएका प्रशिक्षक दिपक श्रेष्ठले यस प्रतियोगितालाई ओलम्पिक छनोट खेल्न पाउने ढोकाको रुपमा ब्याख्या गर्छन् । उनले प्रतियोगितालाई फ्रान्सको पेरिसमा जुनको १० र ११ तारिखमा आयोजना हुने ओलम्पिक छनोटको बाटोको रुपमा रहेको बताए ।
‘प्रतियोगितामा जान पाएको भए हाम्रा खेलाडीको वरियता बढ्ने थियो । अर्को कुरा खेलाडीले त्यो प्रतियोेगितामा उत्कृष्ट प्रदर्शन गरेको भए, ओलम्पिक छनोटका लागि ढोका खुल्न सक्थ्यो ।’ प्रशिक्षक श्रेष्ठले भने, ‘सहभागिता जनाएको भए केही न केही हुन्थ्यो । तर सहभागितानै जनाउन पाएनौ ।’
उनले थपे, ‘ओलम्पिक छनोट खेल खेल्नु भन्दा पहिले हामीले अन्य अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा सहभागिता जनाउँदै आफ्नो वरियाता सुधार गर्नु पर्ने हुन्छ । हामी पोर्चुगलमा हुने प्रतियोगितामा गर्न सक्थ्यौ । तर कोरोनाका कारण केही गर्न सकेनौ ।’
प्रतियोगिता खेलाडीको विश्व वरियता सुधार गर्न पाउने एक उत्कृष्ट अवसर थियो । प्रतियोगितमा हारेपनि खेलाडीको प्रदर्शनलाई हेरेर ओलम्पिक छनोटमा सहभागिताका लागि अवसर पाउन सक्थे । तर, त्यो अवसर गुमाएको प्रशिक्षक श्रेष्ठले बताए ।
उनले प्रयास गर्दा गर्दै अन्तिममा असफल भएको जानकारी दिए । राम्रो तयारी हुँदा हुँदै कोरोनाका कारण एक ठुलो अवसर गुमाएको प्रशिक्षक श्रेष्ठ बताउँछन् ।
‘युरोपमा पनि बढ्दो कोरोना महामारीका कारण पोर्चुगलले निवेदन दिएका भिसाहरु रोकेको छ ।’ उनले भने, ‘प्रतियोगिता निर्धारित समयमै छ । समयमै भिजा चाहिन्छ भनेर प्रस्ताव गरेपछि गत शुक्रबार भिसा लिन आउनु भनेर सुचना आयो । तर, दिल्लीको फ्लाइटनै बन्द भइसकेको थियो ।’
छनोट खेल्न वरीयता पुग्दैन
जुनमा फ्रान्समा आयोजना हुने ओलम्पिक छनोटमा सहभागिता जनाउनका लागि नेपाली खेलाडीको वरीयता नै नपुग्ने प्रशिक्षक श्रेष्ठ बताउँछन् । उनले कोरोनाका कराण अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा सहभागिता जनाउन नपाएकाले ओलम्पिक छनोटका लागि वरीयताले रोक्ने बताए ।
ओलम्पिक छनोट खेल्न खेलाडीको विश्व वरियता १० हुनुपर्छ । तर, ओलम्पिक छनोटमा रहेका खेलाडी दुबै टोलीको वरीयता पुग्दैन । उनीको वरीयता सयको वरिपरी छ । खेलाडीको वरीयता स्पोर्टस डाटाले निर्धारण गर्दै आएको छ ।
‘फ्रान्सका हुने ओलम्पिक छनोटमा सहभागी हुनका लागि हाम्रो खेलाडीको वरीयता पुग्दैन । किनभने छनोट खेल्न विश्व वरीयता १० भित्र हुनु पर्छ ।’ प्रशिक्षक श्रेष्ठले भने, ‘वरीयता २० भित्र परेकाले मात्र छनोट खेल्ने अवसर पाए भनेपनि हामी त्यो भित्र छैनौ । त्यसैले हाम्रा लागि छनोट खेल्न गाह्रो छ ।’
उनले छनोटका लागि खेलाडीको वरीयता नपुग्ने भएकाले नेपाली खेलाडीका लागि वाइल्ड कार्ड एक मात्र विकल्प रहेको बताए ।
सन् १९८४ देखि एसियन गेम्समा सहभागिता जनाउदै आएको कराते पहिलो पटक ओलम्पिकमा प्रवेश हुन लोगेको हो । ओलम्पिकमा कराते खेलाडीले महिला र पुरुष समान चार–चार विधामा प्रतिस्पर्धा गर्ने छन् ।
‘ओलम्किपमा करातेले पहिलो पटक सहभागिता जनाउन लागेको छ । त्यसैले थोरै विधा समावेश गरिएको छ ।’ श्रेष्ठले भने, ‘फाइटमा महिला पुरुष गरी समान तीन–तीन विधा र व्यक्तिगत कातामा समान दई महिला÷पुरुषले प्रतिस्पर्धा गर्ने छन् ।’
वाइल्ड कार्ड नै गाह्रो
नेपाली कराते टोलीको ओलम्पिक छनोट खेल्ने सम्भावना न्युन रहेपछि ओलम्पिकमा सहभागिता जनाउने अन्तिम विकल्प वाइल्ड कार्ड हो । तर, नेपाली खेलाडीका लागि वाइल्ड कार्ड पनि निकै गह्रो छ ।
‘वाइल्ड कार्ड पनि हाम्रा लागि निकै नै गाह्रो विषय छ । पहिलो पटक ओलम्पिकमा सहभागिता जनाउन लागेको करातेका लागि विश्वभरीबाट ४ वटा मात्रै वाइल्ड कार्ड छ । त्यसमा पनि दुई महिला र दुई पुरुष छन् ।’ श्रेष्ठले भने ।
ओलम्पिकमा सबै देशको सहभागिता होस् भन्ने हेतुले अन्तर्राष्ट्रिय ओलम्पिक कमिटिले वाइल्ड कार्डको व्यवस्था गरेको हो । तर, त्यसमा पर्नका लागि आफ्नै नियम छ । वाइल्ड कार्डको अर्थ राम्रो खेलाडी अवसरबाट बन्चित नहोस् भन्ने रहेको प्रशिक्षक श्रेष्ठ बताउँछन् ।
‘वाइल्ड कार्डको अर्थ राम्रो खेलाडी अवसरबाट बन्चित नहुन भन्ने हो । त्यस्ता खेलाडीलाई अवसर दिनु नै वाइल्ड कार्ड हो ।’ उनले भने, ‘हाम्रो त त्यो अनुसारको खेलाडीको वरियता छैन । अब कसरी दिन्छ हेरौ ।’
छनोटमा उत्कष्ट प्रदर्शन गरेका तर आउट भएका र खेलाउनै पर्ने खेलाडीलाई आईओसीले वाइल्ड कार्डको अवसर दिने उनको बुझाई छ । ओलम्पिकमा करातेतर्फ सिमित वाइल्ड कार्ड अवसर रहेकाले दक्षिण एसियामा पाकिस्तानी खेलाडीले पाउने सक्ने उनले बताए ।
‘वाइल्ड कार्ड पनि सिमित छ । पाकिस्तानी खेलाडीले दक्षिण एसियाबाट पाउन सक्ने धेरै आधार छ । उनीहरु विश्व वरीयताको १२ औं स्थानमा छन् ।’ उनले भने, ‘पाकिस्तानका खेलाडीले छनोटमा भने सहभागिता जनाउन पाउने÷नपाउनेमा शंका छ । मलाई जानकारी भए अनुसार आइओसीले पाकिस्तानी खेलाडीलाई नजरमा राखेको छ । किनभने सागको भिडियो फुटेजहरु आइओसीले मागेको थियो । भिडियो फुटेज माग्नुको कारण आईओसीले निगरानी गरिरहेको बुझ्न सकिन्छ ।’
ओलम्पिक छनोटमा रहेका खेलाडीको प्रशिक्षण एनओसीले नरोक्ने निर्णय गरेको छ । यसै वर्ष जापानको टोकियोमा आयोजना हुने ओलम्पिक नरोकिने भएपछि एनओसीले पनि ओलम्पिक छनोटमा परेका आफ्ना खेलाडीको प्रशिक्षण नरोक्न निर्देशन दिएको करातेका प्रशिक्षक श्रेष्ठले जानकारी दिए । उनले बढ्दो कोरोना महामारीलाई हेरेर यसअघिको सन्ध्याकालिन प्रशिक्षण स्थगित गरिएको बताए । तर, बिहानको प्रशिक्षण नियमित हुने श्रेष्ठले जानकारी दिए ।
