संकटको बेला फुटबल रेफ्रीको राजनीति 

काठमाडौं । विश्व कोभिड–१९ (कोरोना भाईरस) को महामारीबाट आक्रान्त छ । फुटबल क्षेत्रपनि यसबाट अछुतो छैन । एकिन तथ्याङ छैन, तर हजारौं मानिसको दैनिकी फुटबल गतिविधिमा निर्भर रहेको विश्वास गरिन्छ ।

कोरोनाले जति खेलाडी प्रभावित छन्, त्यो भन्दा बढी प्राविधिक जनशक्ति प्रताडित छन् । खेल गतिविधि ठप्प हुँदा प्रतियोगिता सञ्चालन गरेर जिविकोपार्जन गर्ने रेफ्रीहरु अझ ठुलो संकटमा परेका छन् ।

तर, महामारीको समय रेफ्रीहरुको राहतमा जुट्नुपर्ने सरोकालवाला निकाय सहयोगको नाममा राजनीतिकरण गरिरहेका छन् । कोरोना महामारीको समय समेत रेफ्री संघभित्रको अन्तरसंघर्ष राहत वितरणमा देखिएको छ । संघ भित्रका दुवै गुटका नेताहरु महामारीको समय आ–आफ्नो प्यानलका रेफ्रीको अनुहार हेर्दै राहत बाँड्न प्रतिस्पर्धा गरिरहेका छन् ।

बैशाख पहिलो साता नेपाल फुटबल रेफ्री संघले समस्यामा परेका रेफ्रीलाई सहयोग गरेको थियो । बुद्धि गुरुङको अध्यक्ष रहेको संघले सुरुवाती चरणमा ४ जिल्लाका १० रेफ्रीलाई ४ हजारका दरले सहयोग गर्यो । रेफ्री संघले हालसम्म १७ जनालाई सहयोग गरेको बताएको छ । अध्यक्ष गुरुङले सहयोग आवश्यक परेमा अन्य रेफ्रीले संघका महासचिव लव खत्री, कोषाध्यक्ष शैलेश जोशी र कार्यालय सचिव रोजेन श्रेष्ठलाई सम्पर्क गर्न आग्रह गरेका छन् ।

संघको सहयोग लगत्तै सुरेन्द्र सिख्राकार नेतृत्वको अर्को गुटले जेठ पहिलो साता दुई रेफ्रीलाई सहयोग गरेको भन्दै सामाजिक सञ्जालबाट जानकारी गरायो ।

‘अहिलेसम्म २ जनालाई प्रतिब्यक्ति १० हजारका दरले सहयोग गरिसकेका छौं । अरु समस्यामा हुनुहुन्छ भने सम्पर्क गर्नुहोला । नाम गोप्य रहन्छ ।’ सिख्राकारले सामाजिक सञ्जालमा लेखेका छन् ।

सिख्राकारले मोरङका एक रेफ्रीलाई पनि १० हजारका दरले सहयोग गरेको खेलपाटीलाई बताए । सिख्राकारले आवश्यक सहयोग लिन आफ्ना प्यानलका बलराम थापा, किरण गिरी, गजेन्द्र मान सिंह र दिलिप रजकको नाम र सम्पर्क नम्बर ‘कमेन्ट’मा लेखेका छन् ।

एन्फामा रेफ्री विवाद पुरानै हो । र यो नसुल्झने विवाद जस्तै देखिएको छ । एन्फामा नयाँ नेतृत्व आएको दुई वर्ष बितेपनि रेफ्री विवाद समाधान हुन सकेको छैन । एन्फाको कार्यसमितीले समेत निर्वाचित पदाधिकारीलाई रेफ्री कमिटीको जिम्मेवारी नसुम्पिदा रेफ्रीभित्र पटक पटक विवाद देखिने गरेको छ । रेफ्री संघको अध्यक्ष पदमा पराजित ब्यक्तीलाई रेफ्री कमिटीको जिम्मेवारी दिदाँ विवाद बढ्दै गएको सरोकारवाला व्यक्ति बताउँछन् ।

कोरोना महामारीको समय समेत संघ र कमिटी दुवैले आ–आफ्नो प्यानलका रेफ्रीलाई समर्थन र सहयोग गरेका छन् ।

एन्फाले केन्द्रिय सदस्य रविन्द्र नाथ कोजुको संयोजकत्वमा रेफ्री कमिटी गठन गरेको छ । जसमा नेपाल फुटबल रेफ्री संघका अध्यक्ष समेत रहेका बुद्धि गुरुङ, रेफ्रि संघका उपाध्यक्ष गजेन्द्र मान सिंह, संकटा क्लबका पुर्व महासचिव तथा हालका कार्यबाहक अध्यक्ष सुरेन्द्र सिख्राकार र बलराम थापा सदस्य रहेका छन् ।

एन्फाले रेफ्री विवाद मिलाउने भन्दै निर्वाचित प्यानलबाट २ र पराजित प्यानलबाट २ जनालाई कमिटीमा राखेको छ । गुरुङ र सिंह निर्वाचित र थापा र सिख्रकार (निर्वाचनमा थापाका सहयोगी) पराजित प्यानलका रहेका छन् ।

बलराम थापा उनै ब्यक्ति हुन्, जो एन्फा फुटबल रेफ्री संघको निर्वाचनमा बुद्धि गुरुङसँग पराजित भएका थिए । निर्वाचनमा गुरुङसंग ३४–१२ मतले पराजित भएपनि पुर्व रेफ्री सुरेन्द्र सिख्राकारको सहायतामा थापाले रेफ्री कमिटीमा प्रवेश पाएको जानकारहरु बताउँछन् ।

एन्फा महासचिव समेत रहेका इन्द्रमान तुलाधर संकटा क्लबका अध्यक्ष हुन् । सिख्राकार संकटा क्लबको कार्यबाहक अध्यक्ष छन् । तुलाधरकै सहयोगमा सिख्राकारले थापालाई कमिटीमा झिकाएको आरोप लाग्दै आएको छ ।

रेफ्री संघका अध्यक्ष बुद्धि गुरुङ संघले अप्ठ्यारोमा परेका रेफ्रीलाई सहयोग गरेको र अन्य रेफ्रीले सहयोग गरेको विषय आफुलाई थाहा नभएको बताउँछन् ।

‘संस्थागत रुपमा अप्ठ्यारोमा परेकालाई सहयोग गरेका हौ । अरु व्यक्तिगत रुपमा गएको हुनुपर्छ ।’ उनले खेलापटीसँग भने ।

अध्यक्ष गुरुङले दुबै प्यानल रहेको कमिटीमा कुनै छलफल नभएको भन्दै संघले संस्थागत सहयोग अघि बढाएको बताए ।

‘संयोजकले केही भन्नु भएको छैन । कमिटीमा कुनै छलफल भएको छैन ।’ उनले भने ।

फरक प्यानलको नेतृत्व गरिरहेका सिख्राकारले दुवै पक्षले आ–आफ्नो तरिकाले अघि बढ्दा विवाद जस्तो देखिएपनि ब्यक्तिगत रुपमा गरेको सहयोगलाई नकरात्मक रुपमा नहेर्न आग्रह गरे । ‘बाहिरबाट हेर्दा बिवाद जस्तो देखिएको छ । ब्यक्तिगत पैसा दिएर सहयोग गरेका हौं । संघसँग तुलना गरेका हैनौ ।’ उनले भने ।

पूर्व फिफा रेफ्री सिख्राकारले रेफ्रीलाई सहयोग गर्न आफुहरुले पहिल्यै योजना ल्याएको दाबी गरे ।

‘सुरुमा हामीलेनै सहयोग गरौ भनेर योजना बनाएका हौ । हामीले २–४ हजारले अलि पुग्दैन भनेर धेरै सहयोग गर्ने सोच बनायौ । बाहिर ल्याएनौ । उहाँहरुले चाँडै गर्नुभयो । त्यसैले पनि हामी ढिला हुन पुगेका हौं ।’ उनले भने ।

सिख्राकारले रेफ्री कमिटी सक्रिय नभएका कारण ब्यक्तिगत रुपमा सहयोग गर्न पुगेको बताए । ‘रेफ्री कमिटी सक्रिय छैन । संयोजक सम्पर्क बाहिर हुनुहुन्छ । फेरी केही साथीलाई सहयोग गर्दा एन्फाबाट स्विकृत लिनुपर्छ । संकटको समय झन्झटको बाटो नगएर ब्यक्तिगत रुपमा सहयोग गरेका हौैं ।’ उनले भने ।