काठमाडौं । नेपाली खेलकुदमा तेक्वान्दो खेलले स्वर्णिम इतिहास बनाएको छ । नेपाली खेलकुदले सर्वाधिक पदक प्राप्त गरेको छ भने तेक्वान्दोबाट हाे ।
तर, पछिल्लो समय नेपाली तेक्वान्दोले गौरबशाली इतिहासलार्इ न्याय गर्न सकेकाे छैन । गत महिना इन्डोनेसियामा सम्पन्न एसियन गेम्समा नेपाली तेक्वान्दोले उच्च प्रदर्शन गर्न सकेनन् ।
एसियन गेम्समा नेपाललाई सर्वाधिक पदक दिलाउने खेल तेक्वान्दो यस पटक खाली हात फर्कियो । योसंगै नेपाली तेक्वान्दोले लगातार तेस्रो पटक पदक जित्न सकेनन् ।
पछिल्लो समय नेपाली तेक्वान्दो किन खस्कदै गएको छ त ? यसै बिषयमा खेलपाटीका सन्तोस रेग्मीले नेपाली राष्ट्रिय तेक्वान्दो प्रशिक्षण दिपक बिष्टसंग कुराकानी गरेका छन् । ओलम्पियन दिपक एसियन गेम्समा नेपाललाई दुई पटक पदक दिलाउन एक्ला खेलाडी समेत हुन् ।
एसियन गेम्सको प्रदर्शनबाट कत्तिकाे सन्तुष्ट हुनु हुन्छ ?
सन्तुष्ट छु । हामीले हाम्रो तयारी अनुसारको खेल पस्केका हौ । हाम्रो तयारी जस्तो थियो खेलाडीहरुले त्यस्तै नतिजा हात पारे । केहि ठाउमा हामी चुक्यौ ।
हामीले राम्रो एक्सपोजर दिनु पर्ने हो । तयारीमा हाम्रो कमि भयो । नेपालमा तेक्वान्दो सम्बन्धि विभिन्न खालका प्रतियोगिताहरु गर्नु पर्ने हो । त्यो हामीबाट भएन । हामीले कम तयारी गर्यौं जसको फाइदा अन्य देशहरुले लुटे ।
हामी कहाँ चुक्याै ?
तयारी गर्ने कुरामै हामी चुकेका छौं । खेलाडीको प्रदर्शन उत्साह जनक नै थियो । अन्य देशका खेलाडी धेरै राम्रा भए, हाम्रो देशका खेलाडी नराम्रा होइनन् । तर, जुन प्रकारको तयारी उनीहरुले गर्नु पर्ने थियो त्यो तयारी भएन् । हामीले पुरानो प्रविधिहरु अपनायौ । तयारी पनि पुरानो तरिकाले गर्न पुग्यौ । उनीहरुले तेक्वान्दो खेलका तयारीका लागि नयाँ प्रविधिहरुको प्रयोग गरे । त्यसैले, उनीहरु हामी भन्दा अब्बल भए ।
एसियन गेम्समा पदक नआएको तेस्रो पटक हो । नेपाली तेक्वान्दोको स्तर खस्केकै हो ?
हामीले कुनै पनि खेलमा अन्य देशका खेलाडीलाई जित्नका लागि तिनीहरुको तयारीलाई जित्नु पर्छ । उनीहरुको जस्तो तयारी हाम्रो भएको छ कि छैन भन्ने मुख्य कुरा हो । समग्रमा अघिल्लो एसियन गेम्स भन्दा यस पटक खेलाडीले एकदमै राम्रो खेल पस्केका छन् । तेक्वान्दोको स्तर खस्केको होइन तयारी नपुगेको भन्नु पर्छ । अन्य देशका खेलाडीले चार बर्षको तयारी गर्छन् । त्यस अनुसारको हामीले तयारी गरेका छैनौं। मेडल खोसेर लिने होइन, जितेर लिने हो ।
अर्को एसियन गेम्समा तेक्वान्दोले पदक जित्न सक्छ त ?
हामी मेडलको धेरै टाढा छैनौं । मेडलको दुरी एकदमै सानो छ । तर, दुरी पन्छाउन अथक मेहेनत गर्नु पर्छ । बैज्ञानिक तयारी गर्नुपर्छ । त्यसका लागि वातावरण पनि हुन जरुरी छ ।
तेक्वान्दोमा मेडल हामीले नल्याएको होइन । ऐतिहासिक सिल्भर मेडल हामीले नै ल्याएका हौ । एसियन गेम्समा हामीले १४ वटा मेडलहरु ल्याईसकेका छौ । सबैभन्दा धेरै मेडल ल्याउने खेल तेक्वान्दो हो । तर, खेलको सुरुवात हुनु भन्दा ४ महिना अघिको तयारीले पुग्दैन् । खेलाडीलाई राम्रो एक्सपोजर, उचित प्रशिक्षण गर्ने वातावरण र सबैको साथ आवश्यक छ ।
मेडल नआउनुको मुख्य बाधक तयारी मात्र हो त ?
खेलाडीको ट्रेनिङ नभएको होइन, भएकै हो । तर जुन तरिकाले हुनु पर्नेहो त्यो अनुसार भएन । पुरानो र थोरै ट्रेनिङले अब हामीलाई पुग्दैन् । हामीले उच्च स्तरको ट्रेनिङ गर्नुपर्छ । वैज्ञानिक तरिकाको तयारी हुनुपर्छ।
अन्य राष्ट्रको तुलनामा नेपाली तेक्वान्दोको स्तर कस्तो छ ?
नेपाली तेक्वान्दोको अवस्था एकदमै दुःख लाग्दो छ । विगतका तीन संस्करणमा अन्य राष्ट्रले धेरै फड्को मारिसके । उनीहरुको खेलाडीको तयारी, तयारीका लागि आवश्यक वातावरण, नयाँ प्रविधि प्रयोग लगायतका कुरामा धेरै अगाडी बढीसके । हाम्रो खेलाडीहरुको प्रस्तुति राम्रो छ । तर,तयारी गर्ने वातावरण र तयारीका लागि चाहिने प्रविधिमा हामी निकै तल्लो स्तरमा छौं ।
तेक्वान्दोमा भएका कमजोर पक्षलाई कसरी सुधार गर्नुपर्छ ?
सन् १९९८ मा दोस्रो मेडल ल्याएका हामीले यस पटक पदकबिहीन हुनुमा केहि कमजोरी छ हाम्रो । भएका कमीकमजोरीलाई केलाएर समस्या समाधान गर्नेतर्फ जानेछौ । बल्ल मेडलको आशा गर्न सकिन्छ । अन्य राष्ट्रले किन मेडल ल्याए त ? उनीहरुले त्यहि अनुसारको तयारी गरेका थिए । हामीले आधुनिक तरिकाले तयारी गर्न सकेनौ । ४ महिनाको अवधिमा हामीले नयाँ प्रकारको प्रविधिलाई अगाल्न पाएनौं । किनकी हामीसंग लगानी कम थियो । हामीले जुन ठाउमा तयारी गर्यौं त्यस ठाउमा त्यस प्रकारको प्रविधि थिएन् । अर्को स्थानमा जान हामीसंग पैसा थिएन । यस्ता कमजोरीहरु नियाल्दै तेक्वान्दो विकासतर्फ लाग्ने छौ ।
नेपालमा तेक्वान्दो खेलाडीहरुको अवस्था कस्तो छ ?
हाम्रा खेलाडी नराम्रो होइनन् । निकै राम्रा र उच्च क्षमता भएका खेलाडीहरु हामीसंग धेरै छन् । ती खेलाडीहरुलाई कसरी राष्ट्रिय टिममा टिकाई राख्न सक्छौ । उनीहरुलाई लामो समय टिकाउने वातावरण सिर्जना गर्नुपर्छ ।
नेपाली टोलीमा धेरै उच्च मनोबल भएका खेलाडी छन् । उनीहरुलाई लगानी गर्नुपर्छ प्रतिफल राम्रो निस्कन्छ । हामी लगानी कम गर्ने, तयारी कम गर्ने नतिजा मात्र ठुलो खोज्ने गर्छौं । भारत, जापान जस्ता देशहरुले सन् २०२० को एसियन गेम्सको लागि अहिलेदेखि क्याम्प राखीसकेका छन् । हामी भने एसिएन गेम्सका लागि ४ महिना पहिलाबाट तयारिमा जुट्छौ । अनि कुन खेलाडीले राम्रो खेल पस्कन सक्छ ?
हामी अहिले विश्राममा छौ, दशैँ लगत्तै तयारीमा निरन्तरता दिने छौ । कस्तो तरिकाले तयारी गर्ने कुन कुराको आवश्यक छ ? कुन कुराले हामीलाई सफलता प्रदान हुन्छ भन्ने कुरा ध्यान दिएर अगाडी बढ्ने छौं ।
प्रशिक्षक हुनुहुन्छ, अब तेक्वान्दोलाई कसरी अगाढी बढाउने ? तपाईको योजना के छ ?
एसियन गेम्समा हामी नयाँ तरिकाले जानु पर्छ । हामीले अन्य देशको तयारीलाई जित्नु जरुरि छ । कसरी राम्रो खेल्ने र कसरी मैले मेडल ल्याउन सक्छु भन्ने खाले खेलाडीको मानसिकता बनाउनेमा केन्द्रित हुनेछु ।
यति मात्र होईन मैले अन्य देशमा कस्ता प्रकारका प्रविधिहरु र कस्ता प्रकारका तयारीका साधनहरु प्रयोग गरेका छन् । त्यस प्रकारको सामान ल्याएर नेपालमा पनि तयारी गराउने छु । हामीले अब नयाँ तयारी गर्नु पर्नेछ किनकि हाम्रो पुरानो प्रविधिले फेल खाएको छ । अब हरेक कुरामा नयाँ पन ल्याउने तयारीमा छु ।
नेपाली तेक्वान्दोको अबको लक्ष्य के हो ?
अबको लक्ष्य एसियन गेम्समा पाएको पीडालाई दक्षिण एसियाली खेलकुदबाट भुलाउने प्रयास गर्नेछौं । त्यसकै तयारीमा हामी जुट्नेछौं ।
नयाँ प्रविधिको प्रयोग गरेर हुन्छ या नयाँ तरिकाबाट तयारी गरेर हुन्छ । अब आउने एसियन गेम्सका लागि पनि आजैबाट तयारीमा जुट्ने छौं ।
मेहेनत एउटा खेलाडीले मात्र गर्ने होइन । संघ, प्रशिक्षक र सरकारको तयारी भएमा मात्र मेडलको आशा गर्न सक्छौ । र, मेडल जित्ने नै अबको हाम्रो मुख्य लक्ष्य हुनेछ ।
नयाँ खेलाडी उत्पादनलाई कसरी अघि बढाउन सकिन्छ ?
नयाँ खेलाडी उत्पादन गर्नको लागि देशको नीति बन्नुपर्छ । नयाँ खेलाडी विद्यालयमा छन् । बाटोमा भेटिदैनन् । त्यसैले हामीले विद्यालय स्तरदेखी कसरी खेलाडी उत्पादन गर्ने भन्नेमा जान जरुरी छ । नेपाल सरकारले नै विद्यालय स्तरमा खेलकुदलाई अनिवार्य बनाउनु पर्छ भन्ने कुरामा ध्यान दिए नयाँ खेलाडी उत्पादन गर्न असहज छैन ।
तपाई तेक्वान्दो संघमा पनि हुनुहुन्छ । संघले कस्तो वातावरण सिर्जना गरेको छ ?
हामीलाई संघले एकदमै राम्रो वातावरण दिएको छ । संघले पनि नयाँ प्लान गरेको छ । कुन खेलाडीलाई कस्तो देशमा एक्पोजरको लागि लैजाने भन्ने कुरामा ध्यान दिने छौं ।
एक खेलाडीले अन्य बिषयमा ध्यान लगाउने वातावरण दिने छैनौं । पाँच वर्षसम्म नेपाली टोलीमै टिकिरहने वातावरणको व्यवस्था गर्नेछौं । अब हामी मेडलको बाटोमा दौडने काम गर्नेछौं ।
